Süveyş Kanalı ve Stratejik Önemi

Süveyş Kanalı 1869 yılında inşa edilmiş Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayan bir ticaret kanalıdır. Mısır’ın Osmanlı yönetiminde olduğu sıralarda Süveyş Kanalı’nın Mısır Valisi Said Paşa zamanında Fransız Diplomat Ferdinand de Lesseps öncülüğünde inşasına başlandı ve İsmail Paşa zamanında tamamlandı. Süveyş Kanalı sayesinde gemiler artık Afrika kıtasının çevresini dolaşmaya gerek duymadan Asya ve Avrupa üzerinden ulaşımlarını gerçekleştirmeye başladı. 193.3 kilometre uzunluğunda ve 313 metre genişliğinde olan Süveyş Kanalı Sina Yarımadası’nın Batı’sında yer almaktadır. Güney Avrupa ülkeleri ve Basra Körfezi ülkeleri arasındaki ticareti canlandırmada büyük rol oynamıştır.

Süveyş Kanalı’nın yapımının başarılmasından sonra bölge birçok ülkenin gözdesi ve hedefine girmişti. En başından beri Süveyş Kanalı’nın yapılmasına karşı çıkan Birleşik Krallık, 1882’de Mısır’ı işgal ederek kanalı kontrol altına almıştı ancak 1. dünya savaşına kadar Mısır’ın Osmanlı’ya bağlılığı sürüyordu. 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı başladığı sırada Osmanlı İmparatorluğu 1. ve 2. kanal harekatları ile Süveyş Kanalı’nı geri almaya çalışmış ancak başarısız olmuştu.

Kanal ile beraber ekonomik güç de beraberinde gelmiştir. Kanaldan 1870–1966 yılları arasında yılda yaklaşık 500 gemi geçiş yaparken bu sayı 1970 yılı sonrası 2000’e kadar çıkmıştır. Günümüzde ise bu sayı yaklaşık 18–20 bin civarındadır. Süveyş kanalının gittikçe rağbet görmesinin en büyük sebebi Afrika kıtasındaki Ümit Burnu’nu dolaşmaya gerek kalınmadan hem yakıttan hem zamandan tasarruf etmektir. Günümüzde ise Süveyş Kanalı Mısır’a yılda yaklaşık 5 Milyar dolar gibi ciddi bir kazanç sağlamaktadır.

Dünyanın en uzun kapaksız kanalı olan Süveyş kanalı aynı zamanda yapısı itibari ile kaza riskinin en düşük görülen kanalı olarak biliniyordu. Ancak tarih 23 Mart 2021’i gösterdiğinde Ever Green adlı 400 metre uzunluğundaki gemi Nehir’de enlemesine sıkışıp karaya oturdu ve gemi geçişleri engellendi. Bu kazanın bu kadar önem arz etmesi ve konuşulmasındaki etkenlerden biri kanalın dünya ticaretindeki rolüdür. Süveyş dünya ticaret hacminin yaklaşık %10-%12’sine sahiptir. Yapılan araştırmalara göre sırada bekleyen gemilerin çok azı geri dönüp Ümit Burnu yolunu tercih etti. Bunun sebebi daha önce bahsedildiği gibi yolculuğun 2 hafta kadar uzaması ve yakıt harcamanın katbekat artmasıydı.

Ever Green gemisinin dünya piyasasına etkileri peş peşe ortaya çıkmaya başladı. Süveyş Kanalının sıkışması ile dünya ticaretinde günde yaklaşık 9.6 milyar dolar zarar görüldü. Brent Petrol fiyatı %2.9 arttı ve varil başına 62 doları aştı. Petrol fiyatlarına büyük etki eden bu kaza aynı zamanda Petrollerin Avrupa’ya gidiş zamanını en az 15 gün geciktirdi. Sadece petrolden büyük zararlar meydana geldi. Bunun yanında birçok ürün teslim edileceği noktaya geç kalmış ve zarar etmişti. Bunlardan başlıca olanları Tuvalet kağıdı ve kahve. Orta gelirli ülkelere ulaştırılamayan tuvalet kağıtları pandeminin de payı ile bu ülkelerin ekonomisine yaklaşık 7 trilyon dolar zarar verdi. Aynı şekilde Batı’ya ulaştırılamayan kahve, Batı ülkelerinin kahve stoklarını nerdeyse sıfırlatmıştı ve bu özellikle Avrupa için yadsınamayacak kadar ciddi bir durumdu.

Yazan:İsa Az